Vegan Beslenme Nedir? | Veganlıkta Tüketilen Besinler

Hayvanlardan elde edilen tüm ürünlerin yenmeme durumu ve hayvanlardan elde edilen besinlerle hazırlanan tüm gıdalarında tüketilmemesi ‘vegan beslenme’ olarak adlandırılır. Toplumun bilinçlenmesi ile ve hayvansal gıdaların insan vücudu üzerinde olan etkileri bilimsel olarak ortaya çıktıkça çok sayıda insan bu beslenme şekliyle hayatına devam etmeye başlamıştır. Peki, Vegan Beslenme Nedir;

Bulunduğumuz döneme kadar yurt dışında daha yaygın şekilde sürdürülen bu beslenme anlayışı yaygınlaştıkça ülkemiz içerisinde de birçok kişi bu konularda bilinçlenerek hayatlarını ve mutfaklarını bu şekilde ilerletmeye başlamıştır.

Gün geçtikçe artan vegan beslenme, vegan diyeti kişi tarafından farklı sebeplerle uygulanabilmektedir. Bu konuyla ilgili yazılan kitapların artması, toplumda daha fazla adının geçmesi ve bu diyeti uygulayanların sayısının artması bu durumun daha fazla bilinir hale gelmesini sağlamıştır. Özellikle internet ve sosyal medya mecralarında kişisel blogların oluşması da bu kişilerin daha fazla hayatımızın içerisine dâhil olmasına ve bizlerin bu alanda daha fazla bilgilenmesini sağlamıştır.

Vegan anlayışı ilk olarak 1944 yılında kurulan ‘Vegan Birliği’ ile resmi hayatta da varlığını sürdürmeye başlamıştır. Yalnızca yemek tüketimi ile sınırlı kalmayan veganlık türleri aslında daha birçok alanda da hayvanların korunmasını, testlerde kullanılmamasını, hayvanların sömürü sistemi içerisinden çıkarılmasını temel almaktadır. Hayvanlarında yaşam hakkının olduğu düşüncesi ile sütlerinin kendi yavrularına ait olması veya ölülerinin kullanılması vegan anlayışı tarafından tamamen reddedilmektedir.

Vegan Beslenme Nedir, Vegan Beslenmeye Neden Başlanır?

Vegan beslenme her kişi için farklı sebeplerle uygulanabilmektedir. Kişi bazı durumlarda bunu hayvan haklarını korumak, hayvanlardan elde edilen hiçbir ürünü tüketmemek adına uygulayabilirken bazı durumlarda yalnızca sağlıklı beslenme adına da yapabilir.

Vücudumuz tarafından hayvansal gıdalara verilen reaksiyonlar sebebiyle de kişiler vegan diyeti uygulayarak hayvansal gıdaların tümünü veya birkaçını reddeden bir beslenme şekline girebilir. Bu bazen alerjik sebeplere dayanırken bazen ise sindirim sisteminde oluşan hazımsızlık, rahatsızlık hissi gibi durumlara dayanabilmektedir. Vegan anlayışında bitkisel beslenmenin vücuda olan faydaları ve katkıları önemli yere sahip olduğundan hem yaşam kalitesini arttırma hem de beslenme kaynaklı hastalıklardan korunmak adına sık olarak tercih edilmektedir.

Vegan Beslenmede Yenilebilir Besinler Nelerdir?

Vegan beslenme uygulayan bir kişi hayvansal ürünün kullanılmadığı, hayvandan ölü veya diri şekilde elde edilmemiş tüm ürünlerle beslenebilirler. Bu beslenme şeklinde tamamen bitkisel ve ot türevlerine dayanan bir yemek tüketimi sağlanır.

• Kuruyemişler
• Tam tahıllar
• Kakao
• Bitkisel yağlar
• Sebzeler
• Meyveler
• Bakliyatlar
• Tohumlar
• Soya
• Bitkilerin filizlendirilmiş halleri

Vegan Beslenme Nedir, Vegan Beslenmede Yenilmez Besinler Nelerdir?

• Kırmızı et (inek, koyun, keçi eti)
• Deniz canlıları (balık, ahtapot, karides vb.)
• Tavuk eti
• Yumurta (herhangi bir hayvan yumurtası)
• Bal
• İnek, keçi, koyun, manda sütü
• Hayvansal sütlerle elde edilmiş dondurmalar
• Peynir çeşitleri
• Tereyağları

Vegan beslenme diyeti uygulayan bir kişi hayvanlara ait bu ürünlerin tüketimini tamamen kesmektedir. Yalnızca hayvansal ürünlerin saf halini değil bu gıdaların kullanılarak hazırlandığı tüm besinleri de tamamen tüketilmesi kesilmektedir. Örnek vermek gerekirse hayvan yumurtası ve sütü kullanılarak hazırlanan ekmekler, pasta ve kek türevleri dahi diyetin içerisinde yer almaktadır.

Günümüzde hemen her besinin içerisinde hazırlanırken hayvansal gıdalar kullanılmaktadır. En basit örnek olarak dahi hazır patateslerde kullanılan peynir altı suları hayvanlardan elde edilen peynirler kullanılarak hazırlanmaktadır. Veya alışveriş merkezlerinde satılan paket ekmeklerin dahi üretiminde hayvanlara ait yumurta ve süt kullanılmaktadır. Bu beslenme şeklinde tüketim sağlayan kişilerin genellikle saf besin maddelerine yönelmesi veya paketli besin maddelerinin iyice incelenerek içeriklerinin kontrol edilmesi gereklidir. Önemli olan noktalardan biri ise hayvansal gıdalara ait besin maddelerinin içeriklerde farklı isimlerle adlandırılmasıdır. Bu nedenle bu besin içeriklerinin farklı isimlendirilmesini de bilmek gereklidir.

Vegan Beslenme Nedir, Vegan Beslenme Çeşitleri

Vegan beslenme uygulanma türüne göre farklı çeşitlerde uygulanmaktadır. Bu çeşitlerde belirleyici faktör ise beslenme çeşidinin içeriği ve uygulanış amacındaki farkıdır. Bazı kişiler hayvansal gıda tüketimini keserken hayvansal ürünlerini hayatlarında tutabilmektedir. Bazıları ise tamamen bu ürünlerin hayatında kullanılmayacağı şekilde bir hayat tarzı benimsemektedir.

• Etik Veganlık: Hayvanların yaşam hakkının korunmasına yönelik uygulanan veganlık anlayışıdır. Etik vegan anlayışında kişi yalnızca hayvandan elde edilen besin tüketimini reddetmez aynı zamanda hayvanlardan elde edilen deri, kürk veya hayvanlarda test edilmiş tüm ürün kullanımlarını da tamamen reddeder. Burada amaç ise hayvanların yaşamının değersizleştirmemesi ve bunun insan yararına olacak şekilde sömürülmesini engellemektir.
• Çevreci Veganlık: Çevre ve doğayı korumak, kirliliği önlemek adına uygulanan veganlık türüdür. Çevreci veganlık uygulamasında hayvanlardan sağlanan tüm gıdaların çevreye zarar vermesi ve doğa için fayda sağlamamasıdır.
• Sağlık Amaçlı Vegan Beslenme: Sağlık amacıyla uygulana veganlık ise kendi içerisinde pişirme ve tüketim sınırlamalarına göre farklı gruplara ayrılmaktadır. Amacı vücut sağlığını korumak, tamamen saf ve doğal içeriklerle doğal beslenme anlayışıdır.

Hayvansal besinlerin insan vücuduna verdiği zararı savunarak bunların yenmemesi üzerine yapılan bir diyet yolu ile kişi sağlık amaçlı veganlık uygulayabilir. Bu bazen ise hayvansal gıdaların kişinin hayatını tehlikeye sokacak şekilde alerjik reaksiyonlar vermesine de bağlı olabilmektedir.

Vegan Beslenmenin Vücuda Faydaları Nelerdir?

Vegan olarak beslenme doğru şekilde ilerlendiği takdirde vücuda çok sayıda fayda sağlamaktadır. Fakat kişinin vücudunun yağ ve vitamin yönlerinden eksiklikleri bu durumun değişmesine etki edebilir. En önemli faydalarından birisi ise kaliteli besin içeriği tüketilmesine olanak sağlamasıdır. Vegan beslenme uygulayan kişi vitamin ve mineraller yönünden daha kaliteli bir gıda tüketimi sağlayacağından vücudun sindirim sistemi de bundan olumlu olarak faydalanmaktadır. Yaş ilerledikçe organların hayvansal gıdalardan sağlanan yağlar tarafından tehdit altına girmesi ve bozulmalar meydana getirmesi bu ürünlerin kesilmesi ile sindirim sisteminin daha rahat çalışmasına ve işlev kalitesini arttırmasına yardımcı olmaktadır.

• Bağırsak sağlığını korur
• Kaliteli besin tüketimi sağlar
• Sinirim problemlerini ortadan kaldırır
• Vücudun fazla yağ almasını engelleyerek daha fit olmasını sağlıyor
• Organ sağlığını koruyarak; düzenli ve sağlıklı çalışmalarına yardımcı oluyor
• Psikolojik olarak daha huzurlu hissetmeye sebep oluyor
• Zayıflamaya yardımcı olur
• Hayvansal yağlardan kaynaklı vücutta yağlı deri, sivilce gibi fiziksel problemlerin ortadan kalkmasını sağlar
• Yeşillik, sebze ve meyve tüketimi ile kişinin daha iyi hissetmesini sağlar

Vegan Beslenmenin Zararları Nelerdir?

Vegan şekilde beslenmenin vücuda olan faydalarının yanında bir takım zararları da bulunmaktadır. Bunların temelinde ise vücudumuz için gerekli olan bazı vitaminlerin hayvan içerikli besinlerde daha fazla miktarda bulunarak vücut tarafından daha kolay olarak alınması gelmektedir. Bitkisel içerikli besinler ile tam olarak karşılanmayan vitamin içerikleri vücutta halsizlik, iştahsızlık, titreme, duygu durum bozuklukları, depresyon gibi etkilere veya hormonsal yetersizliklere yol açarak kişinin sağlığını olumsuz etkileyebilmektedir. Bu zararların önüne geçmek için ise mutlaka tüketilen besinlerin vitamin değerlerine dikkat edilerek beslenme sağlanması gereklidir.

Vegan Beslenme Nedir, Doktor Kontrolünde Vegan Beslenme

Vegan olarak hayatına devam etmeye karar veren hemen herkesin yapması gereken ilk iş olarak bir diyetisyenden destek almak olacaktır. Hayvanlardan elde edilen tüm gıdaların tüketilmesinin kesilmesi vücutta belirli durumlara yol açabileceğinden öncesinde gerekli kan tahlillerinin alınması ve değerlendirilmesi gereklidir.

Aynı zamanda vegan beslenme anlayışı içerisine girecek kişilerin besinler ve besinlerin vitamin, mineral değerleri hakkında detaylı olarak bilgilenmesi önemlidir. Sağlanan bu bilgiler günlük alınması gereken vitamin değerlerini dengede tutmak ve beslenmeyi doğru şekilde ilerletmek adına mühim bir konudur. Diyetisyen doktorlar bu konu ile alakalı detaylı bilgi birikimine sahip olduğundan bu düşüncede olan kişiyi en doğru şekilde yönlendirecek ve değişen beslenme şeklini en sağlıklı şekilde ilerletmesine yardımcı olacaktır.

Hamilelik ve Emzirme Döneminde Vegan Beslenme

Kadınların hayatlarında anne olmaya karar vermesi ile gelişen hamilelik ve emzirme dönemi hem anne adayları hem de emziren anneler açısından önemli bir yere sahiptir. Bu gibi durumların yaşandığı süreçlerde bebek ve annenin sağlığı, süreçleri sorunsuz geçirmeleri ve bebeğin gelişimi o dönem içerisinde sağlanan beslenme ile doğrudan etkili olmaktadır.

Kişinin normal şartlarda bu beslenme şeklini uygulamasını doğru şekilde yapması vücut sağlığı için ne kadar önemli bir konu iken; işin içerisine gelişimini tamamlayan bir bebek girdiğinde önemlilik hali daha fazla artmaktadır. Günümüzde birçok insan vegan diyeti uygulayarak hamileliğini sürdürmekte ve bebeklerini emzirmektedir. Burada önemli olan nokta beslenmesini çeşitlendirmesi ve günlük alması gereken besinleri dikkatli şekilde vücuda sağlamasıdır. Bu süreç içerisine giren bir anne adayı mutlaka doktor ile birlikte ilerlemeli ve bebeğin sağlığını koruyabilmek adına düzenli olarak vücut analizleri, kan tahlilleri gibi ölçümlerini yaptırmalıdır. Yapılan bu değerlendirmeler hem bebeğin hem annenin ruhsal ve fiziksel dengesini koruyabilmek adına gereklidir. Bu sayede eksiklik yaşanan noktalar rahatlıkla tespit edilerek gerekli önemler alınabilmektedir.

Vegan Beslenmede Vitamin Eksikliği Sorunu Yaşanır mı?

Vegan beslenme ile ilgili bilinen en büyük yanlışlardan birisi ise hayvansal gıdaların kesilmesi ile vitamin eksikliği yaşanması durumudur. Bazı vitamin kaynaklarının hayvansal gıdalara dayanması bu düşünceye etken olsa da dikkatli ve kontrollü bir besin diyeti ile böyle bir sorun oluşmayacaktır.

Örnek vermek gerekirse; B12 vitaminin vücutta kısa vadeli olarak depolanması ve günlük olarak alınması gerekliliği ve B12 vitaminin özellikle kırmızı et ve balıketi gibi hayvansal besinlerde bulunması bazı vitamin eksikliklerine sebep olabilmektedir. Vegan diyeti uygulayan kişiler ise bu vitamini bazı bitkisel içerikli besinlerden almaktadır. Burada ayırt edici nokta bu gibi vitaminlerin bitkisel kaynaklardan zor alınması durumudur.

B12 vitamini dışında demir, iyot, kalsiyum gibi vitaminlerin vücutta düzenli alım gerekliliği ve hayvansal ürünlerden karşılanması yine vücudun bu vitaminlerden eksik kalmasına neden olur.  Bunun sonucunda sağlık sorunları yaşanmasına sebep olabilmektedir. Tüm bunların oluşmaması için önemli olan nokta beslenme düzeninizi vitamin yönünden dengeli şekilde planlamak olacaktır.

Vegan Beslenme Durumunda Ek Vitamin Desteği Şart Mıdır?

Bu şekilde beslenme uygulayan kişinin hayvanlardan elde edilen tüm ürünlerin ve bunları içeriğinde barındıran besinleri tamamen kesmesi bazen olumlu bazen ise olumsuz şekilde sonuçlanabilmektedir. Bunlar kişinin diyet programına sadık kalmasının dışında uyguladığı diyetin ne kadar işlevli bir diyet olduğuna da bağlıdır.

Kısacası birçok etkene bağlı olarak kişinin vegan olması durumunda ek vitamin desteği alması değişebilmektedir. Bunlar belirli testler yolu ile saptanarak, alanında uzman hekimler tarafından yönlendirilmesi gereken konulardır. Doğru şekilde hazırlanmış ve gereklilikleri sunan bir diyet programında ek vitamin ihtiyacı oluşmazken atlanan öğün ve atlanan besin maddeleri olan bir diyette bu ihtiyaç oranı artacaktır.

İlginizi Çekebilir;

Vegan Olmak Ne Demek? | Vegan Nedir?

Veganlık Hakkında Her şey | Veganlar Ne Yer?

Veganlık Nasıl Ortaya Çıktı? | Nasıl Vegan Olunur?

Veganlar Ne Yemez? | Veganların Yemediği Şeyler

Etik Veganlık Nedir? | Nasıl Uygulanır?